Eerder deze maand bezocht ik de Franse havenstad Brest. De stad heeft een speciale band met Thailand. Een hoofdstraat in het centrum is vernoemd naar Siam, het oude Thailand. Net als een van de belangrijkste wijken. Daar staat en zag ik ook het standbeeld van de 17^e eeuwse Siamese diplomaat Kosa Pan, de grondlegger van de ‘eeuwig durende’ vriendschap tussen Thailand. Een vriendschap die begon in Brest. En die Pan moest bekopen met het afsnijden van zijn neus.

Brest is de meest westelijke havenstad van Frankrijk en al tweeduizend jaar een belangrijk strategisch punt met een internationaal karakter. In 1686 zette de diplomaat Kosa Pan voet aan wal in Brest. Hij stond bekend om zijn succesvolle onderhandelingstechnieken en had daarom als bijnaam de ´goudtong´.

Eeuwigdurende alliantie tussen Frankrijk en Siam

De 53-jarige Pan was door de Siamese Koning Narai naar Frankrijk gestuurd om een ambassade op te richten en een ‘’eeuwige alliantie tussen Frankrijk en Siam ‘’ af te sluiten. Pan arriveerde in juni 1686 in de haven van Brest en verbleef negen maanden in Frankrijk. Tot maart 1687. Kosa Pan werd vergezeld door de twee beoogde Siamese ambassadeurs, Ok-luang Kanlaya Ratchamaitri en Ok-khun Si Wisan Wacha en door de Franse pater Guy Tachard, die als diplomaat in 1685 op de Franse Ambassade in Siam zijn sporen had verdiend.

Van Brest naar Versailles.

In Brest begon Kosa Pan en zijn Siamese delegatie aan een reis door Frankrijk richting het paleis van Koning Lodewijk XIV in Versailles. De diplomatieke missie met ‘exotische’ kleding en ’waardige en buigzame ’ manieren was het gesprek van de dag in Europa en groeide uit tot een soort circusattractie. Onderweg van Brest naar Versailles, op weg naar Koning Lodewijk XIV, werd de delegatie omringd door enthousiaste menigten.

Schildpadden en spiegels

Op 1 september 1686 arriveerde Pan met zijn gezelschap bij het paleis van Koning Lodewijk XIV om het vriendschapsverzoek van de Siamese koning Narai aan de Franse monarch over te brengen. Een verzoek waarbij de Koning werd overladen met  geschenken zoals goud, schildpadden, stoffen, tapijten, meer dan 1.500 porseleinen meubels en meubels en twee zilveren Siamese kanonnen.

Daarnaast bestelde de delegatie een grote hoeveelheden Franse producten voor het Siamese paleis van Koning Narai. Vierduizend spiegels, telescopen, glazen, klokken, diverse fluwelen stukken, twee geografische globes, zeven tapijten en 160 kanonnen. Als begin van een ‘eeuwigdurende vriendschap’.

Anti-Franse koning Phetrarcha

Niet lang na terugkeer van Pan in Siam nam de anti-Franse Phra Phetracha de macht over van Koning Narai en sloeg de vriendschap met Frankrijk om in vijandschap. De Franse strijdkrachten werden uit Siam verdreven, de nieuwe koning verbrak de banden met Frankrijk en de ambassade in Frankrijk werd gesloten. Pan werd onder druk gezet om namens Phetracha te onderhandelen met Franse functionarissen en werd – met enige tegenzin en druk – benoemd tot diens minister van Buitenlandse Zaken en Handel. Zijn liefde voor Frankrijk verdween echter nooit uit zijn hart.

Afsnijden neus 

Zo ‘ontdekte’ een Duitse natuuronderzoeker in de hal van Pan’s huis foto’s van de koninklijke familie van Frankrijk en Europese kaarten. In de jaren daarna werd Pan voortdurend beschuldigd van affiniteit met de Fransen en loyaliteit aan zijn voormalige koning Narai. Met als gevolg dat hij door Phetraracha werd veroordeeld tot het afsnijden van zijn neus. Hij overleed op 15 november 1699. Naar verluidt zou hij zelfmoord hebben gepleegd.

Standbeeld in Brest

Op initiatief van de Thai French Teachers’ Association werd, ter ere van de 333 jarige band tussen Frankrijk en Thailand, op 15 februari 2020 een standbeeld van Kosa Pan onthuld in de wijk Siam in het centrum van Brest. Nog geen vier maanden later, in juni 2020, werd het beeld gestolen en een dag later weer teruggeplaatst. De Franse politie weet nog altijd niet door wie en waarom het beeld van Kosa Pan van zijn sokkel is gehaald.