De Tweede Slag in het Zuid-Hollandse badplaatsje Rockanje verbindt de vluchtige mens met de oneindige en tijdloze zee. Het laatste zijpad, op slechts enkele meters van het strand, bracht mij vorige week naar een gedenksteen. Met zes namen. En de datum 6 december 1944. Zoals bij ieder monument is het verhaal achter het monument indrukwekkend en niet met woorden te beschrijven. Toch waag ik een poging.

Het twee meter hoge gedenkteken bevat een steen en kruis. Op de steen staan zes namen met achter elke naam een leeftijd, variërend van 19 (H. van der Zee) tot 56 jaar (J. van der Zee). Het is toepasselijk, tragisch en ironisch tegelijkertijd, maar daar – op nog geen steenworp afstand van de zee- luiden drie van de zes namen op het gedenkteken Van der Zee. De andere namen zijn Joh. Groeneveld, C. Langendoen en W. de Waal.  Boven de namen staat de tekst: ´gefusilleerd op 6 december 1944’

SS en NSB

Het monument is in 1951 onthuld en stond oorspronkelijk 75 meter verderop. Op de plek waar de zes mannen uit Rockanje en Zwartewaal werden gefusilleerd door de Duitse bezetters na een dubbel verraad door een SS’er en een NSB’er. Maar door zandafslag van de duinen is het monument vier keer verplaatst. Het zestal werd gefusilleerd na verraad door de Nederlandse SS’er, Gerrit van Noort.  

Van Noort vocht in Frankrijk in het Duitse leger maar deserteert als het Duitse leger aan de verliezende hand is in de strijd met de geallieerden. Op zijn vlucht terug naar Nederland, duikt hij onder valse voorwendselen in de buurt van Rockanje onder in de woning van C. Langendoen, actief in het verzet en een van de zes later gefusilleerde mannen. Daar hoort Van Noort over drie ondergedoken Italiaanse soldaten en krijgt hij informatie over het verzet in Rockanje.

Radio Oranje en Italiaanse soldaten

Als een NSB’er er achter de verblijfplaats van de gedeserteerde SS’er van Noort komt, laat hij hem arresteren door de Duitse commandant Schermuly. Tijdens zijn verhoor door de Duitsers vertelt Van Noort alles wat hij weet over het verzet in Rockanje. Zoals 1. dat Johannes Groeneveld luistert naar Radio Oranje, een overtreding waarmee je de oorlog de doodstraf riskeert, 2. dat de gemeentesecretaris Willem de Waal het verzet in Rockanje steunt en 3. de plek van de ondergedoken Italiaanse soldaten. Daarnaast verzint hij een verhaal over een illegale wapensmokkel door de familie Van der Zee, eveneens actief in het verzet in Rockanje.

Vlammen en arrestaties

Na het verraad van Van Noort stuurt de Duitse Inselkommandant Schermuly direct een aantal Duitse soldaten naar het onderduikadres van de Italiaanse soldaten. Ze steken het huis in brand, schieten de  vluchtende bewoners, de broers Jan en Johan Koene, dood. Twee van de Italiaanse onderduikende soldaten komen om bij de brand.

Even verderop, in Zwartewaal, arresteren de Duitsers op 4 december, de visser Van der Zee en twee van zijn zoons. Ook Groeneveld (33), gemeentesecretaris De Waal (45) en de 52-jarige Cor Langendoen, die het onderduikadres voor de Italianen had geregeld, worden opgepakt. Alle zes worden ze opgesloten in HBS van Den Briel. Op 6 december, acht uur ‘s avonds worden de zes mannen zonder enige vorm van proces in de duinen bij het strand van Rockanje doodgeschoten door een Duits vuurpeloton. Op 75 meter van de plek van de huidige gedenksteen.

Lees verder na de foto.

Twintig jaar gevangenisstraf

De Duitse kommandant Schermuly wordt na de oorlog veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf.

Bronnen voor bovenstaand verhaal zijn onder meer www.mariarust.nl en www.oorlogsbronnen.nl