Vergezichten schilderen, een brandweerkorps aansturen en tussendoor de straatlantaarn uitvinden. Je hebt van die mensen die kunnen gewoon alles. Niets is ze te veel. De in 1637 geboren Jan van der Heyden was zo iemand. Onlangs stond ik voor zijn geboortehuis in het oude centrum van Gorinchem.

Jan van der Heijden werd geboren op 5 maart 1637 op het Eind. Een prachtige straatnaam om te fotograferen en in geboren te worden. Er zijn weinig mensen die kunnen zeggen geboren te zijn op het Eind. Ook dat was Jan niet te veel.

Op 9-jarige leeftijd verhuisde Jan met zijn ouders mee van het Eind in Gorinchem naar de Dam in Amsterdam. Zijn ouders hielden niet van lange straatnamen. Daar trouwde hij met Sara uit Utrecht en begon hij te schilderen. Zo rond zijn 25^e begon hij een eigen familiewapen te ontwerpen en te schilderen.

1.800 lantaarns in Amsterdam

Dat was het begin van een indrukwekkende schilderscarrière. Zijn schilderijen van stadspleinen en stadsranden werden wereldberoemd. Gedetailleerd en in perspectief. Alsof je naar een foto kijkt. Van de Heyden schilderde steden in zowel Duitsland, Nederland als Belgie.

Toch was schilderen slechts zijn hobby. Hij studeerde werktuigbouwkunde, ontwierp een modernere straatverlichting voor Amsterdam en werkte voor diezelfde stad als opzichter van de straatverlichting. Zijn eigen straatverlichting. Want Amsterdam plaatste ruim 1.800 ‘Van der Heyden’ lantaarns. Onder meer Haarlem, Groningen en Berlijn volgden. Het leverde Jan van der Heyden een aanzienlijk fortuin op.

Alsof het niet genoeg was, verbeterde Jan van der Heyden ook de brandspuit. Met zuigpomp. Waarom niet, zou je zeggen. Naast 1.800 straatlantaarns plaatste de gemeente Amsterdam ook 60 door Van der Heyden ontworpen brandspuiten in de stad. Jan stuurde zelf overigens ook het Amsterdamse brandweercorps aan, dat hij grondig reorganiseerde  en was de eerste Amsterdammer met de titel generaal-brandmeester.  

Peter de Grote

In 1692 trachtte Tsaar Peter de Grote Jan over te halen naar Rusland te verhuizen. Jan bedankte voor de eer maar sleepte er wel een Russische order voor zijn brandspuiten uit.

Maar we zijn er nog niet. Tussen de bedrijven door vond hij een baggermolen en een scheepskachel uit en verhoogde hij dijken. Hij woonde jarenlang aan de Koestraat in Amsterdam. Want lange adressen, dat was zoals gezegd niet aan Jan besteed.

En intussen schilderde Jan wereldberoemde stadsgezichten. Hij overleed in 1712.