By René Hoeflaak on 28 januari 2012 ( Plaats een reactie )

USA, Florida: Ybor City en Dr. Reyes

Ik stel je graag voor aan Dr. Wallace Reyes. In het informatiecentrum van Ybor City, Tampa, Florida vond ik zijn visitekaartje. De woorden “More than a walking tour, a learning experience….” trokken mij aan. Ybor City is immers een plek met een uniek verhaal. Het kost wat moeite maar na enkele telefoontjes over en weer schud ik een dag later in het Ybor City Museum de hand van Wallace.

USA, Tampa, Ybor City, Florida; Dr. Wallace Reyes met zijn onafscheidelijke map met foto’s uit de geschiedenis van Ybor City (foto: René Hoeflaak)

Het museum zelf vertelt in woord en beeld en met stille getuigen de geschiedenis van Ybor City, het voormalige centrum van de sigarenindustrie. Een prima opwarmer voor de Cigar Industry History Tour van Reyes. Reyes – “I’m from Puerto Ric0- is niet alleen gids, historicus en gespecialiseerd in de geschiedenis van de sigarenindustrie van Tampa maar vooral 0ok de trotse vijfvoudig Guinness wereldrecordhouder “langste sigaar maken“. Het laatste record dateert van 21 november 2009 en staat op 59 meter 82. We wandelen met de goedlachse Reyes door de straten van Ybor City. Op iedere straathoek heeft Reyes wel een anekdote. Bij veel gebouwen toont Reyes vergelijkende foto’s uit de tijd van toen. Reyes is blij is met de Hollandse interesse. “Amerikanen denken alleen maar aan eten en hebben weinig interesse in historie“, zo lacht Reyes, intussen weer wijzend naar een ander gebouw. Zijn enthousiasme over de wijk en de geschiedenis van de sigarenindustrie heeft een prettig besmettelijke werking en verdient een verdere kennismaking met Ybor City, door de Amerikaanse regering officieel uitgeroepen tot “National Historical Landmark of the USA”

Tampa, Ybor City, Florida; Het gebouw van de -voormalige- Tampa Cuba Club, een Cubaanse sociëteit voor de Cubaanse medewerkers van de sigarenindustrie in Ybor City. Zo zijn er in de straten van Ybor City ook Spaanse en Italiaanse sociëteitsgebouwen. (foto: René Hoeflaak)

Hoe het allemaal begon; Vicente Martinez Ybor

Rond 1880 was Don Vicente Martinez Ybor (1818-1896) één van de grootste sigarenfabrikanten van Cuba. Tijdens de Cubaanse onafhankelijkheidstrijd tegen de Spanjaarden, koos Ybor partij voor de Cubanen. Een dreigende arrestatie door de Spanjaarden noodzaakte Ybor zijn sigarenfabriek te verplaatsen naar Key West in Florida met in zijn kielzog zowel Cubaanse als Spaanse werknemers. Door de logistiek slechte ligging van Key West en de toenemende spanningen tussen de Spaanse en Cubaanse sigarendraaiers oriënteerde Ybor zich op een andere locatie voor zijn sigarenfabriek. Na een tip van een zakenpartner uit New York, Gavino Gutierrez, kocht hij een stuk land bij Tampa en bouwde hij daar zijn nieuwe fabriek.

Standbeeld van Don Vicente Martinez Ybor aan the 8th Avenue in Ybor City, Tampa (foto: René Hoeflaak)

Om nieuwe arbeidsonrust te voorkomen en zijn medewerkers optimaal te motiveren en tevreden te stemmen, bouwde Ybor speciaal voor hen rondom de fabriek een complete stad met huizen, winkels, scholen, restaurants, een brouwerij, café’s, een ijsfabriek en een steenfabriek. Spaanse en Cubaanse immigranten trokken massaal vanuit Cuba naar Ybor City, want zo heette de stad inmiddels. Later volgden Italianen, die tot dan toe alleen ervaring hadden met de verwerking van suikkeriet. Nog weer later volgden Duitsers en Chinezen.

Tampa, Ybor City; Italiaanse sociëteit aan de 7th Avenue (foto: René Hoeflaak)

De gouden jaren van Ybor City

De groei was niet meer te stoppen. In 1900 werden al meer dan 111 miljoen sigaren gedraaid en telde de stad meer dan zestien duizend inwoners. De sigarendraaiers- of rollers werden tijdens het rollen in de fabriek vermaakt en geinformeerd over het nieuws door speciale voorlezers. Ybor City was in het begin van de twintigste eeuw een multiculturele stad met Spaanse, Italiaanse en Cubaanse societëiten, genootschappen, café’s, saloons, hotels etc. etc. Die gemeenschappen organiseerden vertier en vermaak zoals operetteavonden maar zorgden ook voor gezondheidzorg. Zo leidt Wallace Reyes ons naar binnen bij The Don Vicente de Ybor City Inn, een voormalig ziekenhuis en nu omgebouwd tot een klassiek hotel, volledig ingericht in 19e eeuw stijl.

Tampa, Ybor City; The Don Vicente de Ybor Historic Inn, een voormalig ziekenhuis (foto: René Hoeflaak)

Ybor City, inmiddels geannexeerd door Tampa, was het middelpunt van de sigarenwereld. In 1929 was de jaarproductie uitgegroeid tot een half miljard sigaren.

Het verval en de wederopbouw

Door de economische depressie van de jaren dertig, de opkomst van de sigaret, de industrialisatie en de afnemende geldstroom vanuit Spanje als gevolg van de Spaanse burgeroorlog raakte Ybor City in verval. Van bruisende smeltkroes in de jaren twintig veranderde de stad tot een spookstad in de jaren zeventig. Eind jaren negentig besloot de Kamer van Koophandel van Tampa, Ybor City weer nieuw leven in te blazen. Voormalige sigarenfabrieken, sociëteiten en arbeidershuizen werden opgeknapt en omgebouwd tot hotels, Cubaanse-, Griekse- en Italiaanse restaurants, winkels, Cubaanse sigarenbars, Irisch Pubs, Whiskey bars, souvenirshops, muziekpodia, nachtclubs, musea en tientallen Tattoo Shops. Wie heeft er geen tatoeage in Ybor City? De sfeer van French Quarter in New Orleans. De hoofdstraat, La Setima (7th Avenue), werd door de American Planning Assocation in 2008 gekozen in de top 10 van “Greatest Streets of America”. Niet ver van La Setima neemt Reyes ons mee naar een voormalige sigarenfabriek aan de 8th Avenue. Nu een vestiging van de Scientology Kerk. “Vorige week was Tom Cruise hier nog”, aldus de Wallace bij de ingang van het kerkgebouw. Bij de “stresstest room”, kijken we in het vroegere kantoor van de fabriek.

Tampa, Ybor City, Florida. 12 januari 2012; Vroeger sigarenfabriek, nu filiaal van de Scientology Kerk (foto: René .Hoeflaak)

Cubaans grondgebied in Amerika

Tot zichtbare teleurstelling en onbegrip van Reyes is het hek van het José Marti Park gesloten. Want bijna alle deuren en hekken gaan hier immers voor hem open. “Gisteren in ieder geval wel”. Het park, zo vertelt Reyes, is Cubaans grondgebied en het enige stukje niet Amerikaans grondgebied in de Verenigde Staten. Nooit geweten.

12 januari 2012; Ybor City, Tampa, Florida, USA. Cuba in Amerika. José Marti Park met standbeeld van José Marti zelf (foto: René Hoeflaak)

Vanachter de tralies kijken we naar het beeld van José Marti, de Cubaanse vrijheidstrijders en volksheld die diverse malen naar Ybor City afreisde om geld op te halen voor zijn vrijheidstrijd tegen de Spaanse bezetter. Na een bezoek aan een meer dan bevriende sigarenbar annex winkel neem ik op 7th Avenue afscheid van Reyes. In één van de vele Cubaanse café’s bestel ik een Cubaanse Sandwich en een Cubaans biertje. Reyes en Ybor City zal ik niet meer vergeten.