Drie weken geleden wandelde ik urenlang door het centrum van Antwerpen. Door en over straten, stegen, parken, tuinen, bruggen, paden, markten en langs de rivier de Schelde. Niet ver van die rivier streek ik neer op een terras op de Marnixplaats. Met uitzicht op een vrijheidsmonument. Ter ere van de bevrijding van … de Schelde.

Hoe dat zit? Wel nadat België zich in 1830 had afgescheiden van Nederland, ‘blokkeerde’ Nederland de doorvoer van en naar de Antwerpse haven met de herinvoering van tolbelasting voor schepen op de Schelde richting en vanuit Antwerpen. Op een moment dat de nog maar nauwelijks 36 jaar tolvrij was, na een periode van 250 jaar tolheffing. De frustratie onder de Belgen was dan ook groot. De tolheffing had een grote invloed op de handel in de stad Antwerpen.

Antwerpen en Rotterdam in balans   

Aan die frustratie kwam een einde toen België de tolheffing op 12 mei 1863 van de Nederlanders voor een bedrag van ruim 17 miljoen gulden afkocht voor en de Schelde weer tolvrij was. België betaalde de afkoopsom aan de Nederland samen met 24 andere landen, die het belangrijk vonden dat de balans tussen de havens van Antwerpen en Rotterdam enigszins gelijk bleef. De Belgen vierden de afkoop met een groot feest op 1 en 2 augustus 1863. De vreugde was enorm en het voelde voor de Belgen als een bevrijding. Tien jaar later was de blijheid nog steeds niet voorbij en schreef Antwerpen een ontwerpwedstrijd uit voor een eremonument voor de ‘bevrijding’ van de Schelde.

Obelisk en een naakte vrouw

De wedstrijd werd gewonnen door  architect Jacques Winders. Samen met beeldhouwers Louis Dupuis en Jacques de Braekeleer werkte hij tien jaar lang aan een opvallend 20 meter hoog bevrijdingsmonument met grootstedelijke allure. Met water spuwende zeegoden, een obelisk met een naakte vrouw, een boeg van een schip en namen en portretten van de ministers die de een rol hadden gespeeld bij de opheffing van de tolkwelling. Het monument werd in 1883 onthuld. Een jaar later volgde een smeedijzeren hek en werden de straten rondom het plein vernoemd naar personen die een belangrijke rol hadden gespeeld in de bevrijding van de Schelde.  

Café de Baron

Een monument dat in Parijs, Londen of Rome niet had misstaan, zo oordeelde ik daar onder het genot van een Belgisch pintje op het aan te bevelen en kleurrijke terras van café de Baron, daar aan de Marnixplaats. En dat vind ik nu nog steeds.  

NB: lees hier mijn andere blogs over Antwerpen