By René Hoeflaak on 29 september 2020 ( Plaats een reactie )

Tilburg: Duvelhok

Katoen, wol en betonnen banken: een korte samenvatting van de geschiedenis van het gebouw Duvelhok in Tilburg. Duvelhok? Ik hoor je vraagteken. Een vraagteken die ik twee weken geleden- aan het einde van een lange wandeling- ook plaatste bij het passeren van het opvallende gebouw met de naam Duvelhok. Daar aan de Sint-Josephstraat aan de rand van het centrum van Tilburg.

Tilburg, Het Duvellhok, 18 september 2020 (foto: René Hoeflaak)

Het gebouw Duvelhok kent niet alleen een imposante geschiedenis maar ook een bijzonder heden. Het gebouw werd in 1862 gebouwd in opdracht van de firma Gebroeders Deen, in die tijd een van de vele Tilburgs ondernemingen in wol en katoen, geleid door de broers Isaac en Abraham Deen. Het bedrijf exporteerde katoen (calicot) naar onder meer Nederlands-Indie als Amerika.

Amerika

De ambitieuze gebroeders Deen opende in het nieuwe gebouw een van de eerste Nederlandse innovatieve fabrieken met stoom aangedreven weefmachines. De opening van de Duvelhok – ‘duvelen’ is de eerste bewerking van wol- viel samen met het uitbreken van de Amerikaanse Burgeroorlog. Een ongelukkig moment. Want het uitbreken van die oorlog betekende ook het einde van de Amerikaanse import van katoen uit Nederland. Met als gevolg dat de fabriek drie jaar later al weer werd gesloten en het bedrijf zich weer volledig richtte op de productie van wol.

Nederlands-Indië en HM Koningin Beatrix

De verhoogde exportheffing op wol naar Nederlands-Indie betekende ruim vijftien jaar later de nekslag voor het bedrijf van de gebroeders Deen. Op 31 maart 1879 werd Duvelhok inclusief stoomketel, stoommachine en omliggende percelen voor de som van f 15.000 overgenomen door wollenfabrikant Constant Lambers.

In 1911 – we maken een sprong- werd Duvelhok gekocht door Beka, een van de grootste Tilburgse textielfabrieken. In de jaren vijftig en zestig ging het snel bergafwaarts met de textielindustrie en in 1968 werd het Duvelhok gesloten als textielfabriek en werd het een werkplaats en bolwerk voor Tilburgse kunstenaars. En na een twee jaar durende halverwege de jaren tachtig een bouw- en werkplaats voor de leerlingenbouwplaats S.V.B., geopend door HM Koningin Beatrix, zo concludeer ik uit de tekst op een plaquette in de gevel van het Duvelhok.

Tilburg, Het Duvelhok, 18 september 2020 (foto: René Hoeflaak)

Karin Bruers

We maken opnieuw een sprong. Want voor de volgende mijlpaal moeten we naar 2014. Want in dat jaar kocht de kleurrijke Tilburgse cabaretière en schrijfster Karin Bruers het Duvelhok om – en ik citeer de website- er “een laagdrempelig artistiek-creatief centrum met aantrekkingskracht dat verder gaat dan Tilburg” van te maken “waar kunst, cultuur, ondernemerschap, wetenschap de belangrijkste thema’s zijn“ . Een mond vol maar er is veel voor te zeggen.

Social Sofa

Want Duvelhok is na haar heropening in 2016 uitgegroeid tot een zalencentrum voor seminars, vergaderingen, workshop, optredens en exposities, een brasserie, een social salon voor 65 plussers en is het de thuishaven van de social sofa, een plek waar beroeps- en vrijwillige kunstenaars samen met re-integreerders werken aan de productie van onder meer Social Sofa’s, mozaïeken banken die je niet alleen in Tilburg ziet maar op steeds meer plekken in Nederland en ver daarbuiten. Want na de succesvolle deelname van de Social Sofa aan de International Mosaic Bienale van Ravenna in 2015 volgden aanvragen en opdrachten uit vele landen en steden zoals Barcelona, Knokke, München en Miami. Het prototype van 2,24 meter lang en ontworpen door Bruers zelf. In de Duvelhok. Daar in Tilburg.