18 januari 2015: Rotonde met spoorbomen in Nieuwerkerk aan den IJssel (foto: René Hoeflaak)

Station Nieuwerkerk aan den IJssel rond 1900 (foto: http://www.stationsweb.nl)

Esse.Gans= en Blaardorp en Scheve Overweg. Codetaal voor wandelaars op eenzame diepte? Taal die richting geeft. U leest snel waarom. Over drassige en kleien paden en onder een grijs wolkendek wandel ik over de bodem van Nederland.

Zes meter onder zeespiegel. Niet ver van station Nieuwerkerk aan den IJssel passeer ik een oersaaie rotonde. Op het middenplein een  stukje rails en spoorbomen, een kunstwerk uit 2002. Het maakt de saaiheid dragelijk. Een biels met tekst – voor het gemak tekstbiels- steekt uit de klei langs de weg omhoog. Een tekst die begint met ‘tot 4 oktober 1955  kruisten op deze plek de treinen Gouda- Rotterdam v.v.’ en eindigt met ‘scheve overweg, iets om te herinneren’. Tussen 1855 en 1953 lag op deze plek een spoorbaan van het traject Gouda-Rotterdam station Maas, tot zestig jaar geleden eindstation van het traject.

Tussen de veenplassen langs het spoor was er maar één autoweg mogelijk. Een weg met een kleine en een scheve hoek. En bij een scheve weg over het spoor of andersom past maar één overweg. Een scheve overweg. De spoorbaan schoof in 1953 enkele honderden meters op en maakte plaats voor een kruising en later een rotonde.

1953: mannen te paard bewaken de dijk.

Bijna drie uur na de scheve overweg is de bodem in zicht en verlaat ik de Groenendijk langs de Hollandsche IJssel via een trappetje naar het voormalige watergemaal uit 1925 met op de gevel de tekst Esse.Gans= en Blaardorp. Gesticht in 1925.  De dijk werd na de watersnoodramp van 1953, het laatste jaar van de scheve overweg, verhard en verhoogd door Hoogheemraadschap Schieland. Op 31 januari 1953, de avond voor de ramp, bewaken mannen te paard de onverharde dijken langs de Hollandsche IJssel. Dijklegerpost Ver Hitland wordt bemand door het bestuur van het voormalige waterschap Esse-, Gans- en Blaarpolder. Vanaf nu is 1953 niet alleen het jaar van de watersnoodramp maar voor mij ook het jaar van de scheve overweg.U weet nu waarom.

Nieuwerkerk aan den IJssel, 18 januari 2015: Voormalig gemaal aan de Groenendijk (foto: René Hoeflaak)