Spaarnwoude, 1 mei 2013: De Stompe Toren uit 1200. Het kerkje staat op een strandwal. De strandwal bood vijfduizend jaar geleden bescherming tegen de snel stijgende zeespiegel en werd 4.500 jaar geleden al bewoond.  25 november 2002 onthulde Noord-Hollands gedeputeerde Ada Wildekamp naast de toren een keien monument ter markering van het eerste Noord-Hollands aardkundig monument. (foto: René Hoeflaak)

Mei 2013: jaren, eeuwen geleden was er maar één weg vanuit Amsterdam naar Haarlem en de rest van Holland en terug. Die over de Spaarndammerdijk. Een route langs dorpen en buurtschappen als Sloterdijk, Halfweg, Spaarnwoude, Penningsveer en Haarlemmerliede. Bijna vier uur wandel ik vanaf station Halfweg door de veenpolders ten oosten van Haarlem. Vroeger het Haarlemmermeer, nu een uitgestrekt water- en polderlandschap met weidevogels, overvliegende Kiekendieven, windmolens en gemalen zoals die bij de inlaagpolder uit 1879. Een paradijs voor wandelaars.

En bijna vier uur lang houden mij twee gedachten bezig. Enerzijds de bestemming van de vliegtuigen die iedere twee minuten boven mij het luchtruim kiezen. En anderzijds probeer ik mij te verplaatsen in de wandelaar op de Spaarndammerdijk rond 1600.

Spaarnwoude

In het dorpje Spaarnwoude – niet meer dan een buurtschap met enkele boerderijen- is dat laatste niet eens zo moeilijk. De Stompe Toren staat al meer dan achthonderd jaar op een strandwal aan de rand van het dorpje en kent een roerige geschiedenis zoals de vernieling door de Spanjaarden in 1573. De passerende wandelaar of forens uit 1600 moet met afkeer de schade als gevolg van de vernielingen en met vreugde de daarop volgende herstelwerkzaamheden hebben gevolgd. De strandwal zelf markeert de Nederlandse kustlijn van vijfduizend jaar geleden en werd in 2002 gepromoveerd tot eerste aardkundig monument in de provincie Noord-Holland.

1 mei 2013: Water “De Mooie Nel”, één van de wateren en meren ten oosten van Haarlem. Vroeger werd het water ook wel “De Mooie Hel’ genoemd (foto: René Hoeflaak)

Ook bij De Liede en de Mooie Nel, vertakkingen van de rivier de Spaarne dwalen mijn gedachten weer af naar vroegere tijden. Bij Penningsveer verlaat ik de oevers van De Liede. Het veer tussen Haarlem en Penningsveer was tot 1521 de enige manier om – via de Spaarndammerdijk- Amsterdam te bereiken. Een koe midden op een landweg even voorbij de historische en gerestaureerde paardenmuur in het dorpje Haarlemmerliede dwingt mij tot het kiezen van een andere route op weg terug naar Halfweg. Die langs de oudste en eerste spoorlijn van Nederland. Ik heb nog voldoende keuze. Voor de wandelaar in 1600 was er maar één weg.

1 mei 2013: Koe op een landweg bij Haarlemmerliede. Met tegenliggende koeien heb ik slechte ervaringen. (foto: René Hoeflaak)

1 mei 2013: Weiland naast de Batterijweg langs het spoorbaanvak Haarlem-Amsterdam (foto: René Hoeflaak)