Mei 2011: dit bericht gaat over een wijk met een verhaal. We gaan ruim honderd jaar terug in de tijd. In 1902 vestigde scheepswerf, de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM) zich op Heijplaat, een afgelegen havengebied tussen de Rotterdamse Eem- en Waalhaven. De werf was, zeker in die tijd, lastig te bereiken. Daarom werd rond 1915 een speciale wijk voor RDM werknemers gebouwd. Begin jaren twintig was Tuindorp Heijplaat af.

De Heijplaatstraat in de Rotterdamse wijk Heijplaat, maandag jl. (foto: René Hoeflaak)

Een wijk met ruim driehonderd woningen met scholen, winkels, kerken en horeca. Op Heijplaat was ook één van de twee Nederlandse quarantainecentra. (De andere was op Zeeburg in Amsterdam). Zeelieden en later ook Joodse vluchtelingen uit Duitsland en Oostenrijk verbleven op Heijplaat in quarantaine. Zo zette de vader van oud minister Plasterk zijn eerste voetstappen op Nederlandse bodem op Heijplaat. Rond 1945 telde Heijplaat ruim 900 woningen. De scheepsbouw en dus ook RDM en Heijplaat ging het voor de wind. Heijplaat was een hechte gemeenschap.

Het voormalige RDM hoofdkantoor in Heijplaat, Rotterdam (foto: René Hoeflaak)

In 1971 fuseerde RDM en ging het, met steun van de overheid, verder onder de naam Rijn-Schelde-Verolme Machinefabrieken en Scheepswerven (RSV).

Faillissement RSV

De klad kwam in de scheepbouw. In 1983 ging RSV failliet. Dertienhonderd ontslagen, waarvan ruim achthonderd inwoners van Heijplaat. Het faillissement was voorpaginanieuws. Ontslagen werknemers en Heijplaters verschenen op TV, onder meer aan tafel bij Sonja Barend. Over de steun – volgen sommigen druk- van de Nederlandse overheid werd later een parlementaire enquete ingesteld. In afgeslankte vorm werden delen van het bedrijf voortgezet waaronder de Marinebouw. Een opdracht tot bouw en levering van onderzeeboten ging onder politieke druk niet door net als die van andere onderzeeboten. Het lukte niet echt met die onderzeeërs. Heijplaat raakte in verval en in een soort van isolatie. Veerdiensten naar en van de wijk werden geschrapt. Halverwege de jaren negentig stonden de kranten vol over transacties, overnames en afslankoperaties van delen van de werf door ‘bedrijvendokter’ Joep van den Nieuwenhuijzen. Zonder succes. Jaren verstreken. Sloop van de wijk werd ternauwernood voorkomen. Het Havenbedrijf Rotterdam kocht de werf weer terug. Heijplaat bloeit vanaf de eeuwwisseling langzaam weer op. Het voormalige RDM complex is gerenoveerd en is nu de RDM Campus. De RDM Campus biedt onderdak aan De Hogeschool Rotterdam, het Albedacollege en de Rotterdamse Bouwkunst Academie. Middelpunt is de Innovation Dock, een hal waarin diverse kenniscentra samenwerken met onder meer de TU in Delft.

Rotterdam, De Innovation Dock van de RDM Campus, aan de directiekade (foto: René Hoeflaak)

Daarnaast is de hal niet alleen te huur en in gebruik bij diverse innovatieve leer- en kennisbedrijven maar ook voor evenementen, feesten en congressen. Restaurant Courzand , een eindje verder, wint prijs na prijs, zoals in 2007 de Ketelbinkie Koffietroffee voor het lekkerste bakje koffie van Rotterdam :-).  De Rotterdamse watertaxi heeft op Heijplaat twee aanmeerstations en er is ook weer een veerdienst, de Aqualiner, van en naar de stad. Maar er is ook  nog iets geheimzinnigs, zo zag ik maandagochtend jl. Naast de RDM Campus staat de – voormalige- onderzeebootloods. De loods/hal wordt is nu een expositieruimte. Er hangt altijd al iets geheimzinnigs rondom onderzeeboten en torpedo’s.

Verkeersbord bij de Rotterdamse onderzeebootloods (foto: René Hoeflaak)

Dat is nog steeds zo. Want op 28 mei opent in de loods een geheimzinnige expositie. Op uitnodiging van museum Boijmans van Beuningen en het havenbedrijf zal dan een exposite worden geopend van de Zweedse kunstenaars Elmgreen en Dragset. Tot de openingsdatum zal de invulling en het thema van de expositie geheim blijven. Ik loop intussen nog wat rond over de Heijplaatstraat en de Bizonstraat. Geen mens op straat. Maar dat gaat vast en zeker veranderen. Heijplaat komt – als een onderzeeboot- langzaam boven water. Ik kom terug, met de boot, al is het maar voor een bak koffie bij Courzand en het mysterie op te lossen.

Rotterdam, gevel voormalig hoofdkantoor RDM aan de Heijplaatstraat (foto: René Hoeflaak)