Coevorden: Borstbeeld van Van Heutsz, gemaakt door August Falise (foto: René Hoeflaak)

Onlangs verbleef ik een weekend in een een voormalig pakhuis in Coevorden, een stad met 35.000 inwoners in het zuidoosten van Drenthe, met een theater, een Ierse Pub,  een centraal plein, een gezellig Grand Café, een HEMA, een watertoren, een station, enkele standbeelden, een – zoals vermeld- oud pakhuis en een kasteel. De wiegen van onder meer vredesactivist Mient Jan Faber, voetballer Mark-Jan Fledderus en oud politicus Relus ter Beek stonden  in Coevorden. Net als die van oud Gouverneur Generaal van Nederlands-Indië  Joannes Benedictus van Heutsz (1851-1924).  Zijn borstbeeld met sokkel staat op een onopvallend grasveldje langs het water aan de rand van het centrum. Initiatiefnemer voor het standbeeld was de ‘Koninklijken Bond van Ridders der Militaire Willemsorde beneden den rang van Officier’. Prins Hendrik onthulde het beeld in 1933. Maar wel op een prominentere plek, bij het gemeentehuis. Met het doortikken van de tijd smolt ook het aanzien van Van Heutsz.  ‘Den vijand tuchtigen waar nodig’ was zijn motto bij het handhaven van de Nederlandse macht in Atjeh en daarbuiten. Het voortschrijdend inzicht over de  wijze waarop bracht Nederland steeds meer in verlegenheid. Stand- en borstbeelden en straatnamen ter ere van de generaal lagen gemeentes steeds zwaarder op de maag. Het was de latere minister van Defensie Relus ter Beek die al in 1965 op 21-jarige leeftijd bij het standbeeld in zijn eigen Coevorden een meer dan kritisch bord plaatste en verwees naar verkrachtingen en moorden in Nederlands-Indië. Ter Beek werd hiervoor veroordeeld tot een boet van fl. 50,00.  In 2009, een jaar na het overlijden van Ter Beek, werd het beeld verplaatst en niet lang daarna beschadigd.

Kasteel Coevorden

12 oktober 2013,  Coevorden: Kasteel Coevorden (foto: René Hoeflaak)

Niet ver van het beeld staat een voormalig pakhuis. Sinds vorig jaar is het pakhuis als hotel toegevoegd aan kasteelrestaurant Kasteel Coevorden.  Het Kasteel uit de elfde eeuw had eeuwenlang zowel een bestuurlijke als militaire functie en was -omringd door drijfzand – één van de belangrijkste kastelen van het toenmalige uitgestrekte Bisdom Utrecht. De pogingen van diverse kasteelheren om Drenthe los te weken van het bisdom was een doorn in het oog van het bisdom.  Zo werd het kasteel in 1395 belegerd door troepen het bisdom na een weigering van kastelein Reinoud IV van Coevorden om het kasteel – dat hij in onderpand had- terug te geven aan het bisdom. Pas na zeven jaar stemde Reinoud in met een overgave.  Vanaf dat moment werden de kasteleins aangesteld door het bisdom zelf om de onafhankelijkheidsaspiraties onder controle te houden.

Ronde van Spanje

Coevorden, raamgravure Roelof van Echten in één van de ramen van Kasteel Coevorden (foto: René Hoeflaak)

In het in 1968 gerestaureerde kasteel zelf staan de namen en familiewapens  van de drosten, burggraven en kasteelheren in de ramen gegraveerd en lees ik – bij het uitbuiken en natafelen- de  namen van onder meer Derck van Voirst, Herman van Haersolle, Cornelis van Dongen , Elbert van Pallandt en Roelof van Echten (1592-1643) . De laatste staat in Drenthe op een voetstuk. Een school in Hoogeveen draagt zijn naam. Een plaatselijke schaakclub is vernoemd naar het Kasteel. Van Heutsz is niet meer dan een pion  en staat schaakmat in Coevorden . Commandeur in  de Orde van Oranje Nassau en Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw Ter Beek overleed in 2008 en werd in 2009 geëerd met een beklimming en finish in het Drentse Witteveen tijdens de tweede etappe van de Ronde van Spanje. Tot zover Coevorden.