By René Hoeflaak on 19 mei 2014 ( Plaats een reactie )

Baarle-Nassau

14 mei 2014: Aanwijsbord in het centrum van Baarle-Nassau (foto: René Hoeflaak)

Baarle-Nassau: Bij de VVV aan de Nieuwstraat blader ik door de Baarlezine, een magazine van de Stichting Ondernemend Baarle. ‘Het merkwaardigste dorp ter wereld waar alles dubbelop is’ aldus het welkomstwoord. Baarle is een dorp dat bestaat uit twee delen. Baarle-Nassau en Baarle-Hertog. Het Nederlandse Baarle-Nassau omvat 22 Belgische enclaves. Het Belgische Baarle-Hertog telt 8 Nederlandse enclaves. En dan zijn er ook nog subenclaves, zo lees ik verderop de Baarlezine.

Hoe zit het ook alweer met die enclaves?

De rijke enclavegeschiedenis vindt zijn oorsprong in 1198 met de schenking van grondbezittingen door de heer van Breda aan Hertog Hendrik I van Brabant en een nooit opgeloste juridische strijd tussen de erfgenamen van geslacht Nassau en van de Hertog over de nalatenschap van die grondbezittingen.

Eeuwen later, bepaalt het vredesverdrag van Munster in 1648 de grens tussen de Spaanse Nederlanden en de Republiek der Zeven Verenigde dwars door de betwiste grondgebieden in Baarle. Een grensbepaling die zich bijna tweehonderd jaar later herhaalt na de afscheiding van België van het Koninkrijk der Nederlanden in 1830. Een afscheiding met oude en nieuwe grenzen en oude en nieuwe grenspalen dwars door een gebied met betwist eigendom en een mistige grenslijn tussen twee grenspalen. Die tussen grenspaal 214 in Alphen en grenspaal 215 in Chaam. Kan je het nog volgen? De Nederlandse en Belgische autoriteiten in ieder geval niet. Zij komen er samen niet uit. Formele documenten bepalen daarom per perceel en eigendom aan welk land het wordt toebedeeld. Of aan België of Nederland. In 1995 trekt de mist op en bepalen beide landen de definitieve grens. Maar bestaande afspraken over de individuele eigendommen houden stand.

Donkere wolken vanuit België

14 mei 2014:Eén van de grensaanduidingen op de Kapelstraat van Baarle-Hertog naar Baarle-Nassau (foto: René Hoeflaak)

Het echte enclavewerk begint pas echt op de Kapelstraat. Om de twintig/dertig meter verruil ik Nederland voor België en andersom. Stoeptegels met witte grenskruizen en aan weerszijden de letters B en NL markeren de grenzen. De rolluiken naar beneden in België, naar omhoog in Nederland. Pas bij de Sint-Salvatorkapel en de bidtuin voor de Mariagrot bij het buurtschap Nijhoven keert de grenzeloze rust terug. Betrekkelijke rust. Want onder een brandende lentezon en een onschuldig wolkje wandel ik fluitend vanuit Nijhoven naar de bossen in tussen Reth en Schaluinen, twee volgende buurtschappen tussen Baarle-Hertog en de ‘echte’ grens. Een half uur later vrees ik aan de andere kant van het bos voor donder en bliksem en schuil ik voor tropisch aandoende slagregens. De wolken en buien verdwijnen zoals ze zijn gekomen. Snel. Drogend onder de verse zonnestralen vervolg ik mijn (land)weg richting de Belgische grens. Wie maakt mij wat?

Nijhoven, 14 mei 2014: Mariagrot en bidtuin aan de rand van Baarle-Nassau (foto: René Hoeflaak)

The best is yet to come

Maar dit keer zijn het niet de rolluiken die België van Nederland onderscheiden. Maar zwarte grensoverschrijdende wolken die vanuit België, vijfhonderd meter verderop, ons land binnendrijven. Iets ten noorden van de grens van Nederland en België wordt het pas echt serieus. De Belgische wolken breken. Ook in Nederland. Hagelstenen kletteren op het wegdek. Spannend is een beter woord. Eigenlijk is het niet leuk meer. De bliksem zoekt zijn grenzeloze weg in de weilanden om mij heen. België of Nederland, het maakt het weer niet uit. Ik overschrijd grenzen die ik niet wil overschrijden. Vluchten kan niet meer. Schuilen al helemaal niet. Maar dan… Uit het niets verschijnt voor mij op de grenslijn van Nederland en België – als een wonder- een paardenschuur. Bij de strobalen, stallen en zadels, onder het in alle opzichten warme dak en vanuit de droge schuur luister ik naar donderslagen en kijk ik naar regen, bliksem en een boer die zijn paarden één voor één naar binnen haalt om mij vervolgens een lift te geven naar Baarle-Nassau. Daar waar de zon schijnt en ‘alles dubbelop’ is. Het moest zo zijn.