Iedere hoek van de straat heeft een verhaal: de boodschap van mijn blog. Dat geldt letterlijk voor die van de Scheidemanstrasse en Ebertstrasse in Berlijn, tussen de Reichstag en de Brandenburger Tor. Op zestien witte gedenkkruizen zag en las ik daar eind juli de stil makende en aangrijpende  verhalen achter 16 van de 138 slachtoffers van de Berlijnse muur. Doodgeschoten tijdens de vlucht van Oost- naar West- Berlijn. Zoals Heinz Sokolowski, Ingo Krüger en Chris Gueffroy. Met enige willekeur ben ik wat dieper gaan graven en zoeken naar het verhaal achter hun dodelijke vluchtpoging. Om vervolgens hierna verder te delen.    

Heinz Sokolowski

Heinz Sokolowski werd op 25 november 1965 door Oost-Duitse militairen doodgeschoten tijdens een vluchtpoging over de muur tussen de Reichstag en de Brandburger Tor. Enkele weken voor zijn 48e verjaardag. Sokolowski was het 64^e slachtoffer van de in augustus 1961 gebouwde muur.

Alhoewel hij was opgeleid tot kleermaker begon Sokolowski zijn werkzame carrière als journalist bij de Frankfurter Zeitung. Als midden twintiger werd hij tijdens de Tweede Wereldoorlog opgeroepen voor het Duitse leger en ingezet op diverse plekken zoals in Rusland, als oorlogscorrespondent.  Na de capitulatie van Duitsland werd Sokolowski als krijgsgevangene een jaar lang opgesloten in een Russische staatsgevangenis. In 1946 – na zijn vrijlating-vestigde hij zich als freelance journalist in Sovjet-sector in Berlijn. Een jaar later trouwde hij, kreeg hij een dochter en verhuisde hij met zijn gezin naar de wijk Prenzauer Berg om vervolgens in 1951 te scheiden. Lees verder na de foto.

Op 12 februari 1953 werd Sokolowski door de Sovjet autoriteiten gearresteerd op verdenking van spionage en vervolgens door een Militaire rechtbank veroordeeld tot tien jaar straf- en werkkamp in de Sovjet-Unie. In 1956 volgde een overplaatsing naar een gevangenis in de DDR, waar hij tuberculose opliep. Op 13 februari 1963, exact tien jaar na zijn arrestatie, werd Sokolwoski vrijgelaten

Na zijn vrijlating in 1963 begon Sokolowski een nieuw leven als lift-monteur in Oost-Berlijn en diende hij tevergeefs een officieel verzoek in om de DDR te mogen verlaten. In 1964 had hij enkele malen contact met West-Duitsers en dat viel op bij de Stasi, de Oost-Duitse geheime dienst. Sokolowski werd in mei 1965 ontslagen als lift-monteur. Dat was ook het startsein voor het beramen van zijn vluchtplannen. In de vroege ochtend van 25 november 1965 was het zover. Om 05.00 uur nadere Sokolowski op de Dorotheenstraße de eerste muur. Hij negeerde een eerste waarschuwingsschot. Bij het beklimmen van de tweede muur met prikkeldraad openden andere grenswachten het vuur. Sokolwoski werd geraakt in de buik en overleed op weg naar het ziekenhuis.

Op 13 november 1966 werd zijn herdenkingskruis geplaatst aan de West-Berlijnse zijde van de muur.     

Ingo Krüger

Ingo Krüger was nog geen 22 jaar oud toen hij, al zwemmend in de Spree van Oost- naar West-Berlijn, op de late avond van 10 december 1961 levenloos door Oost-Duitse grenswachten uit de rivier de Spree werd opgepikt. Kort daarvoor had hij – met een duikpak onder zijn kleding- met 2 vrienden een taxi genomen naar de oevers van de Spree bij de Schiffbauerdamm. Lees verder na de foto.

De vader van Ingo Krüger (31 januari 1940) diende als soldaat in het Duitse leger. Na de scheiding van zijn ouders verhuisde hij met zijn moeder mee naar Oost-Berlijn. Zijn stiefvader werkte voor de nationale Oost-Duitse televisie. Na zijn school volgde Ingo een opleiding tot kok en werkte hij voor een staatsbedrijf in keukens van regeringshotels. De familie leek loyaal aan het DDR staatsregime maar had de oude West-Duitse contacten en vriendschappen niet verbroken. Zo woonde de verloofde van Ingo, Ingrid, in het westen van de stad, aan de andere kant van de muur. Ze kenden elkaar al van dezelfde lagere school en kregen verkering met elkaar in 1958, nadat Ingrid met haar moeder naar West-Berlijn was verhuisd, zeg maar de omgekeerde verhuisroute van Ingo en zijn moeder.

Ingo’s verloving met een West-Berlijnse en zijn contacten aldaar was enkele collega’s een jaar voor de muur al opgevallen en zij hadden de Stasi hier over geïnformeerd. Tegenover de Stasi verklaarden en beloofde Ingo dat zijn verloofde na hun huwelijk naar Oost-Duitsland zou verhuizen. Om zijn woorden kracht bij te zetten meldde hij zich aan voor een appartement in Oost-Berlijn.

Op de avond voorafgaand aan de nachtelijke bouw van de muur, 12 augustus 1961, verbleef Ingo bij zijn verloofde Ingrid in West-Berlijn. Onbewust van de die nacht ingestelde ‘lockdown’ reisde hij de andere ochtend nietsvermoedend naar zijn werk in Oost-Berlijn. Zijn verloofde Ingrid zou later verklaren, ‘om een banket voor hoge DDR partijleden te bereiden. Lees verder na de foto.

De bouw van de muur die nacht betekende ook dat Ingo en Ingrid van elkaar werden gescheiden. Ze vonden plekken in de muur waar ze door het prikkeldraad brieven en cadeaus uitwisselden. Toen dat begon op te vallen en Ingo korte tijd door de politie werd vastgehouden, begon hij zijn vlucht naar het Westen voor te bereiden. Als ervaren zwemmer nam hij duiklessen, om onder water de oversteek over de Spree uit te kunnen voeren.Lees verder na de foto.

Op 10 december 1961 brachten twee vrienden hem naar de Spree oever onder het Friedrich station. Na het opzetten van zijn duikbril, dook hij onder water. Aan weerszijden van de Spree stonden vrienden, onder wie verloofde Ingrid, op de uitkijk of klaar om hem op te wachten. Maar al snel ging het mis. Ingrid en vrienden zagen kort na de duik hoe Oost-Duitse douanebeambten het water begonnen te doorzoeken met schijnwerpers het levenloze lichaam van Ingo uit het water op een boot trokken. Volgens het autopsierapport “vermoedelijk dood door verdrinking”. De exacte doodsoorzaak is nog altijd een raadsel. Jaren later kwam uit, dat de Stasi, Ingo al weken voor zijn vluchtpoging van minuut tot minuut volgde.  

De DDR autoriteiten arresteerden een van de vrienden die meehielp met de vluchtpoging. Ingo Krüger werd op 23 december 1961 begraven.    

Chris Gueffroy

De twintig jarige Chris Gueffroy was op 6 februari 1989 de laatste persoon die werd doodgeschoten bij een ontsnappingspoging over de muur.Lees verder na de foto.

Zijn ouders waren gescheiden en hij woonde met zijn moeder en broer in Oost-Berlijn. Toen hij in de derde klas zat, werd hij vanwege zijn gymnastiektalent naar de jeugdsportschool SC Dynamo Berlin gestuurd. Nadat hij weigerde een officiersopleiding in het Nationale Volksleger werd hem ook het recht op andere Universitaire studies ontnomen.

Vanaf september 1985 werkte hij als ober in diverse restaurants. De gedachten dat hij de rest van zijn leven nooit in vrijheid zou kunnen wonen, werden steeds ondraaglijker. Toen hij een oproep kreeg voor militaire dienst in het Oost-Duitse leger, besloot hij en samen met zijn boezemvriend Gaudian Oost-Duitsland te verlaten. Mede in de -achteraf foute en fatale- veronderstelling dat het ‘Schießbefehl’, het doorlopende bevel om iedereen neer te schieten die probeert de muur over te steken, was opgeheven. Hun ontsnappingspoging vond plaats langs het Britz-districtskanaal, op ongeveer twee kilometer van Gueffroy’s woning op Südostallee 218.

Beide vrienden werden ontdekt bij het beklimmen van het laatste metalen traliehek en direct onder vuur genomen. Chris Gueffroy werd dodelijk geraakt en stierf meteen. Gaudian, raakte zwaar gewond, werd gearresteerd en op 24 mei 1989 veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie jaar. In september 1989 werd Gaudian op borgtocht vrijgelaten.

De vier destijds betrokken grenswachten kregen aanvankelijk een onderscheiding en daarnaast een beloning van 150 Oost-Duitse marken. Na de hereniging van Oost- en West-Duitsland werden ze alsnog vervolgd maar in de jaren negentig alsnog vervroegd vrijgelaten. De zaak werd op 7 augustus 2004 opnieuw heropend. Twee van de vier betrokken voormalige grenswachten werden alsnog schuldig bevonden en veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf van 15 maanden. Lees verder na de foto.

Op 21 juni 2003, de 35ste geboortedag van Chris Gueffroy, werd op de plek van de fatale vluchtpoging een herdenkingsmonument onthuld. En op 13 augustus 2010 werd de Britzer Allee tussen Treptow en Neukölln omgedoopt tot Chris-Gueffroy-Allee. En zijn  naam staat op een van de 16 kruizen. Met 16 aangrijpende verhalen. En aanleiding voor deze blog,

Bron voor bovenstaande verhalen is onder meer de website Chronik der mauer .